Centroamérica é unha das rexións máis privilexiadas, e duras ao mesmo tempo, do planeta. A súa ubicación, conectando o Norte e o Sur de Abya Yala –terra en plena madureza, como chamou o pobo kuna a América-, entre o Caribe e o Pacífico, atravesada por cordilleiras e volcáns, bosques e selvas tropicais, sacudida por furacáns e terremotos, converteu esta estreita cintura nunha paisaxe orixinal rebordante de auga e biodiversidade, ademais de riquezas minerais.

No que hoxe son Guatemala e Honduras, asentáronse os pobos que deron orixe á civilización maia, unha das máis complexas e avanzadas da antigüidade. Porén, estes pobos viron bruscamente truncado o seu devir hai uns 500 anos, coa chegada dos galeóns, a pólvora, o cabalo, a varíola e a cruz da colonización española. A partir de entón interrompeuse o desenvolvemento endóxeno da súa economía, sociedade e cultura, e impúxose outro tipo de desenvolvemento orientado ao servizo das sucesivas potencias coloniais que os parasitaron.

Estas potencias botaron man tamén do secuestro de centos de miles de persoas en África para esclavizalas en minas, plantacións e servidumes domésticas, cuxa descendencia atopamos hoxe principalmente na costa atlántica da rexión.

Baixo maneiras e actores diferentes, e ata os nosos días, o colonialismo tivo como finalidade principal a apropiación desas materias primas que a rexión ofrecía, e segue ofrecendo, en abundancia.

Precisamente é a isto ao que o economista ecuatoriano Alberto Acosta denomina “a maldición da abundancia”. Actualmente as rexións máis ricas en bens naturais, parecen condenadas a vivir nas sociedades máis desiguais e violentas. E hoxe esa maldición ten un diagnóstico: extractivismo.

Vivimos nun mundo no que o 1% da poboación mundial posúe tanto diñeiro líquido ou investido como o 99% restante. No que o valor nominal dos derivados financeiros supera en moito máis de 10 veces o valor do PIB mundial. E no que unha grande parte destes investimentos financeiros, demandan a extracción a gran escala de materias primas, para exportalas en cadeas transnacionais para a súa transformación industrial en enerxía e “bens de consumo”, e, polo tanto, en beneficios lucrativos, unha grande parte destes beneficios acaba acubillado en paraísos fiscais. Ao mesmo tempo moitas destas materias primas son cada vez máis escasas, é dicir, teñen un horizonte de esgotamento máis próximo, o que acentúa a súa cobiza, en lugar da súa protección.

Se, noutros tempos, a apropiación dos bens naturais se fixo mediante un réxime colonial directo, agora este papel Lévano a cabo os chamados “tratados de comercio e investimento”, entramados xurídicos que blindan os dereitos dos investidores, empresas ou grupos transnacionais, por riba do resto de dereitos implicados.

E é que o desenvolvemento pleno do extractivismo acaba requirindo modelos políticos coercitivos e autoritarios, sen mecanismos de control, diálogo ou compensación. Require a eliminación de trabas ao seu desenvolvemento, como son as institucións e leis que regulan a protección da natureza, as liberdades cidadás, a vida libre de violencias para as mulleres ou o control da corrupción.

Centroamérica é unha desas rexións do mundo na que a presión dos intereses extractivos sobre os ecosistemas, sobre as comunidades humanas e sobre a gobernabilidade democrática é tan intensa que crea unha atmosfera irrespirable.

Tan irrespirable que miles de familias se ven abocadas a un éxodo de alto risco: máis de 3 millóns e medio lograron esquivar os muros de Estados Unidos e 800 mil solicitaron asilo en Europa -ás que se suman outros centos de miles de rexeitadas ou invisibilizadas-. Irrespirable especialmente para as mulleres, albo de todas as maneiras de violencia patriarcal, cos máis altos índices de feminicidios e impunidade no mundo. Irrespirable para calquera persoa que se empeñe en defender os seus dereitos, os da súa comunidade ou os da natureza, como testifican as cifras de defensoras criminalizadas, acosadas e asasinadas na última década.

Pero teríamos unha visión moi parcial do que está a ocorrer en Centroamérica se soamente dirixíramos a nosa ollada cara a estas tendencias destrutivas. Como adoita dicir o ambientalista mexicano Gustavo Castro, se hai conflito é porque hai resistencia.

Ao mesmo tempo que todo o anteriormente descrito, hoxe, tanto en Honduras como en Guatemala, vemos a centos de comunidades indíxenas e campesiñas plantándose nos seus territorios fronte a poderosos intereses e conseguir en moitos casos protexelos. Vemos tamén as mulleres xogando un papel cualitativamente decisivo nestas resistencias e facéndose valer fronte a todo tipo de fustrigadas patriarcais. Vemos comunidades definindo os seus proxectos de vida, baseados tanto nas cosmovisións ancestrais herdeiras das súas matrices culturais orixinarias, como en conceptos e prácticas acuñadas por movementos sociais das últimas décadas como a soberanía alimentaria, a agroecoloxía, a economía social, a autoxestión territorial ou os feminismos. Ou dando pé a conceptos mixtos como o do feminismo comunitario.

A vida exprésase a través destas persoas e comunidades diversas que, contra prognóstico, arríscano todo tratando de converter en osíxeno socialmente respirable a atmosfera tóxica do extractivismo. Tal como din, “somos a natureza defendéndose”… E defendéndonos, a toda a humanidade, habería que engadirlle.

Nestes tempos en que nos países industrializados esperta a conciencia sobre a emerxencia climática e ecolóxica, estes rostros e voces que nos chegan dende Centroamérica propoñen a necesidade de cuestionar o modelo de crecemento ilimitado de consumo material como base do benestar. A súa mensaxe advírtenos de que, esgotando os bens naturais e a biodiversidade destes territorios, estamos socavando as mesmas bases da nosa propia supervivencia.

Convídannos a responder á cadea transnacional do extractivismo coa cadea internacional da solidariedade, é dicir, da conciencia de que neste mundo social e ecoloxicamente interconectado, cada agresión a unha persoa defensora, cada extinción dunha nova especie, cada hectárea de bosque incendiado, cada río secuestrado, sexa onde for, aféctanos cada vez máis directamente.

Protexer as comunidades que defenden os seus territorios e as súas culturas é, pois, protexer a cadea global da vida. E podemos facelo de varias maneiras, entre elas:

– Poñendo a intención nos nosos hábitos personais e familiares, para diminuír o consumo, apostando polos circuítos de proximidade e a reciclaxe, evitando alimentar as cadeas transnacionais do extractivismo e as vulneracións de dereitos.

– Esixindo aos nosos gobernos que promovan mecanismos internacionais vinculantes de defensa dos dereitos humanos e da natureza, fronte á impunidade con que demasiados investimentos transnacionais evaden hoxe as súas responsabilidades.

– Abrindo os nosos ollos aos rostros e nomes das persoas e comunidades que están sendo ameazadas por defender os seus territorios. Achegándoas, para facerlles presente a nosa compañía. Con accións de presión para que as institucións nacionais e internacionais non se desentendan da obriga de protexer a vida por riba de todo. Rexeitando o acoso, o uso da violencia e o asasinato como recursos válidos no investimento empresarial.

– Apoiando no noso país os dereitos das persoas inmigrantes-refuxiadas, que tiveron que fuxir da violencia e a destrución de condicións de vida digna, fronte ás leis e prexuízos xenófobos e racistas.

É por esa contribución que queremos agradecer en primeiro lugar ao fotoxornalista e amigo Gervasio Sánchez que teña posto o seu ollo e a súa cámara, a súa profesionalidade solidaria e o seu tan solicitado tempo a disposición deste proxecto de “Activistas pola Vida”, que, articulado en torno a unha exposición fotográfica, desprega unha serie de formatos audiovisuais, comunicativos  e didácticos para tender unha ponte de solidariedade coas persoas defensoras e as súas comunidades. E, por suposto, a todas as persoas protagonistas desta historia, as que aparecen e as que preferiron non aparecer, ás queridas organizacións e comunidades de Guatemala e Honduras que nos brindaron a súa confianza e a súa colaboración para que este proxecto fora posible. Ao Institut de Drets Humans de Catalunya que nos acompaña no proxecto. E á Agència Catalana de Cooperació al Desenvolupament que creeu e apostou dende o primeiro momento por esta proposta.

Agora a continuidade desta historia está tamén nas túas mans.

Àlex Guillamón. Entrepobles

As contas impagadas por alugueres e servizos de luz, auga, gas e acceso a conectividade medraron a ritmo acelerado nestes meses de illamento social para protexerse do coronavirus. O carácter feminizado das economías precarizadas son hoxe obxecto preferido de endebedamento.

A corentena pode lerse dende o punto de vista de cales son os movementos que xeran débedas e cales os que xeran rendas. Con ese método, non só se evidencia quen pode quedar na casa e quen non. Tamén como moverse ou ficar ten efectos diferenciais en termos de ingresos e débedas.

Por iso, non hai xeito de pensar a crise habitacional, sen a débeda en aumento de inquilinas e inquilinos, así como non se acadou a pór de manifesto a falla de acceso a conectividade nos barrios máis precarizados ata que a débeda por móbiles se evidenciou como un custo exorbitante en plena pandemia. A renda inmobiliaria e a renda financeira aproveitan a inmobilidade.

Que papel está a xogar o endebedamento a nivel global e a nivel doméstico neste momento de crise? Na nosa investigación Una lectura feminista de la deuda (2019) temos analizado cómo o endebedamento público, acelerado exponencialmente nos últimos catro anos, se traduciu en políticas de axuste que se botaron enriba dos fogares como débeda doméstica.

Xunto á inflación asoballante e a consecuente perda de poder adquisitivo de subsidios e salarios, produciuse unha realidade na que se tornou obrigatorio o endebedamento para acceder a bens tan básicos como alimentos e medicamentos. Aquí a débeda doméstica aparece na súa dimensión máis política: como xeito de metabolizar os efectos de axuste, o quel obriga a completar os ingresos sempre insuficientes para un consumo de produtos cada vez máis dolarizados (alimentos, medicamentos, alugueres).

Desta maneira, a débeda nas familias opera tamén como mecanismo que obriga á precarización: á aceptación de traballos cada vez peor pagados. Isto fai que as débedas terminen organizando e comandando as formas laborais, sendo un motor interno da flexibilidade sen límites e unha maneira de explotación que acada intensificarse e adaptarse a realidades laborais cada vez máis heteroxéneas.

As finanzas, desposuídas do puro tecnicismo e pensadas no seu impacto cotián, deben comprenderse en termos dunha lóxica extractiva do capital, organizando o que chamamos “extractivismo financeiro”.

Vivenda e aluguer

Nos meses de illamento social, preventivo e obrigatorio constátase o aumento acelerado da pobreza e situacións de precariedade xeralizada e, en consecuencia, o incremento moi forte de débedas nos fogares. A diminución de ingresos para a grande parte da poboación que non ten emprego asalariado fixo, o recorte de soldos mesmo para os que si o teñen, e os despedimentos forman parte da paisaxe de veloz pauperización e o suplemento da débeda á hora de “salvar” o momento.

Queremos puntualizar aquí as novas maneiras de endebedamento que se están producindo na crise, a partir dun traballo de enquisas e entrevistas que realizamos sumado a outras fontes que vimos sistematizando. Un dos centros do conflito actual é a vivenda.

A partir do imperativo #QuedanaCasa revelouse a dificultade do que isto significa no contexto actual e, en particular, co aumento da violencia de xénero que se rexistra en condicións de confinamento. Amoreamento, barrios enteiros sen auga e alugueres que se tornan impagables. Isto é efecto do acelerado proceso de financiarización do acceso á vivenda (cada vez máis cara e escasa) e que ten na toma de terras un dos seus elos evidentes.

Segundo unha enquisa realizada mensualmente pola Federación de Inquilinos, máis do 60 % dos que alugan endebedáronse dalgunha maneira (con préstamos bancarios e non bancarios ou con familiares ou amizades) fronte á imposibilidade de pagar o aluguer dende maio.

A débeda por razón da vivenda expresa o que denominamos violencia propietaria: que se concreta no abuso directo de donos e inmobiliarias que aproveitan a situación crítica para ameazar, amedrentar, non renovar contratos ou directamente desaloxar. Sobre todo, é caldo de cultivo para forzar ao endebedamento e, a medida que os meses pasan, a financiar débeda con máis débeda.

Sabemos que para moitos fogares, a débeda é o primeiro chanzo cara ao desaloxo e, á vez, a maneira de aprazalo, de postergarlo. Pero esa violencia propietaria tamén recrúa no mercado inmobiliario informal, cando as casas son habitacións de hotel ou cuartos alugados nunha vila ou casas compartidas en asentamentos, onde en xeral non hai contrato nin recibo de pagamento polo medio, pero os custos e o axuste inflacionario dos montos son iguais ou maiores dos que implica o aluguer dun apartamento pequeno.

É unha novidade das tomas de terras destes meses que a meirande parte dos que explican a súa situación refírense á imposibilidade de seguir pagando alugueres e a débedas acumuladas por vivenda.

Estas débedas, ademais, buscan confiscar dende agora ingresos do futuro: sexan soldos ou subsidios por vir; ou, directamente, obrigan á asunción de novas débedas con circuítos familiares e informais. Isto tamén se converte nun botín para as financeiras que están comprando propiedades con débedas. O que, á súa vez, crea unha analoxía cun circuíto global de fondos de investimento que en varios países do mundo hoxe están facendo grandes negocios cos desafiuzamentos e desaloxos.

Feminización da pobreza

É ademais necesario analizar como intervén a situación de endebedamento doméstico sobre a realidade desa fenda entre traballo non remunerado e traballo remunerado. A circunstancia de emerxencia pola crise acelerada pola covid-19 intensificou o endebedamento de mulleres que xa se viña observando durante os últimos anos. Segundo datos da Dirección de Economía, Igualdade e Xénero do Ministerio de Economía, 1.900.000 das receptoras da Asignación Universal por Fillo (AUH) teñen débeda coa Administración Nacional da Seguridade Social (ANSES).

Este fenómeno diversificouse e incrementouse durante a pandemia, cando as débedas “non bancarias” por alugueres e servizos de luz, auga, gas e conectividade medraron a ritmo acelerado, o cal faise aínda máis intenso nos fogares monomarentais, convertendo o endebedamento noutra maneira máis de intensificación das desigualdades de xénero.

Segundo unha enquisa mensual da organización Inquilinos Agrupados, o endebedamento por alugueres medra exponencialmente nos fogares onde hai un único ingreso ou onde viven nais solteiras con fillos e fillas.

Nos barrios populares, nos que a emerxencia sanitaria e a restrición de ingresos impactou máis forte, as débedas por conectividade -é dicir, para mercar datos para soster a educación pública a distancia- incrementáronse notablemente, absorbendo mesmo boa parte do IFE.

A situación é paradoxal no seu dramatismo: o incremento das tarefas de coidado, ademais de intensificar o traballo non remunerado que implica facerse cargo da escolaridade das crianzas dentro  dos fogares, xera máis débeda.

O traballo non recoñecido nos fogares tradúcese nunha desigualdade de ingresos que, á vez, se transforma en engrenaxe de endebedamento. É esta situación de endebedamento compulsivo e reiterado, ademais, a que produce unha relación directa co crecemento das economías ilegais como oferentes de emprego en situacións de alta vulnerabilidade.

Se algúns analistas falan do traballador actual como un “recolector de ingresos”, que xa non pode garantir a súa reprodución a través dun salario único e estable, podemos falar da “recolectora de débedas” como unha figura expresiva do afondamento do despoxo e a precarización que se adoita nomear como feminización da pobreza.

Nesta liña, é fundamental subliñar o carácter feminizado das economías precarizadas que son hoxe obxecto preferido de endebedamento. Unha lectura feminista dol problema financeiro, tal como o vimos desenvolvendo, confronta a dinámica abstracta das finanzas na súa relación coa vida cotiá, coas maneiras da violencia nos fogares e nos diversos territorios e coas modalidades actuais de explotación do traballo, remunerado e non remunerado.

Quen pagará a crise?

Esta situación non se xerou dun día para outro. Hai unha xenealogía que moi rapidamente se pode sintetizar para a nosa rexión. Se nos anos 80 o endebedamento disciplinou as transicións democráticas en América Latina, como vía de saída das ditaduras; despois, nos 90, a maneira Consenso de Washington das reformas neoliberais impuxeron novas marcas de débeda; e estes últimos anos asistimos a un forte relanzamento da penetración financeira sobre os nosos países, combinada con situacións de pobreza e despoxo de recursos cada vez máis intensivas.

Esta colonización financeira derramada en termos de débeda doméstica tomou como territorio de conquista as poboacións máis empobrecidas e precarizadas. Isto vincúlase á súa vez, en termos retroactivos, co xeito no que se conectaron os subsidios sociais coa bancarización masiva, nun proceso que leva máis dunha década na rexión.

Cando a relación de débeda se derrama cara abaixo, difúndense os efectos da débeda tomada polos Estados a modo de fervenza. É dicir, os despoxos e privatizacións aos que obriga o endebedamento estatal tradúcense como endebedamento compulsivo cara aos sectores subalternos, que pasan a acceder a bens e servizos a través da mediación da débeda. Isto ten o efecto, tanto de modificar a relación entre ingreso e débeda, como tamén entre débeda e acceso a dereitos.

E aínda máis: esta cartografía específica permite ver sobre que corpos, economías e territorios esa débeda se produce. Esta é a metodoloxía feminista que vimos despregando, que vai das finanzas aos corpos. A quen se endebeda? Como? Con que taxas de interese? Que tipo de traballo, remunerado e non remunerado, caracteriza á poboación máis endebedada? Estas foron algunhas preguntas que nos últimos anos temos desenvolto, tanto en termos de acción política como de produción de coñecemento e información.

A investigación na pandemia empeza revelando a multiplicación das débedas privadas na crise e nos traballos e territorios domésticos e comunitarios que explota e permite trazar, á vez, os dilemas políticos do momento.

Por unha banda, constátase como grande parte do IFE outorgado polo goberno nacional e os ingresos por subsidios e salarios son absorbidos polos bancos, supermercados, empresas de telecomunicación, empresas de plataformas e pagamento de débedas. E, por outra, que os xeitos da precarización laboral que vemos acelerarse expresan as disputas no interior da crise.

O capital –e as ofensivas patronais e financeiras nas que se expresa- aproveitará a situación de crise para reconfigurar as modalidades de traballo, os xeitos de consumo, os parámetros de ingreso e as relacións sexo-genéricas. Máis concretamente, podemos pensar que estamos diante dunha reestruturación das relacións de clase que toma como escena principal o ámbito da reprodución social. Isto inclúe os fogares, pero tamén os traballos reprodutivos que se fan máis alá das paredes da vivenda.

Sen dúbida, hai sectores para os que o momento actual non só non significa unha detención das súas actividades debido á corentena, senón que representa polo contrario unha oportunidade para acelerar a súa propia lóxica de ganancias, que tira proveito da inmobilidade endebedada, esa que toma corpo nunha domesticidade cada vez máis explotada e precaria.

Luci Cavallero e Verónica Gago, Investigadoras GIIF-UBA-Conicet (Arxentina)

Boletín 74: Activistas pola vida

25 de Noviembre. Día Internacional Por la Eliminación de las Violencias hacia las Mujeres

[Foto de portada: https://www.marcha.org.ar]

Este año 2020, la pandemia de la Covid-19 ha azotado nuestra sociedad y nuestras vidas. Esta crisis sanitaria y social sin precedentes ha golpeado especialmente la vida de muchas mujeres, que además de la precariedad y la desigualdad, han sufrido los maltratos cotidianos y las agresiones sexuales que el terrorismo machista ha multiplicado con el confinamiento.

Entrepueblos-Entrepobles-Entrepobos-Herriarte nos sumamos al clamor feminista internacional de las concentraciones, acciones y manifestaciones,  por una vida libre de violencias machistas en cualquier parte del mundo. La visibilización de la rebeldía feminista en las calles, reivindicando un cambio social en las políticas públicas, es en estos momentos fundamental para erradicar las violencias machistas, junto con el compromiso y corresponsabilidad de toda la sociedad.

✊🏽 EXIGIMOS cambios estructurales claves para la prevención, la atención, la recuperación y la eliminación de todo tipo de violencias machistas.

✊🏽 EXIGIMOS incorporar en el currículum de todas las etapas educativas la educación afectiva-sexual como forma de abordaje de las violencias machistas.

✊🏽 EXIGIMOS políticas públicas que pongan la vida y los cuidados en el centro, luchando contra la violencia que suponen la pobreza y la exclusión social, con una asignación presupuestaria que garantice una vida digna para las mujeres.

✊🏽 EXIGIMOS la derogación de la Ley de Extranjería, que ejerce violencia sobre las mujeres migradas y subordina sus vidas al patriarcado, así como el cierre definitivo de los CIES.

✊🏽 EXIGIMOS la regularización de las personas migrantes, en especial de las mujeres migradas,  como única vía para revertir los procesos de violencias machistas.

#JuntasSomosMásFuertes

⭐ SI NOS TOCAN A UNA, RESPONDEMOS TODAS

⭐ QUEREMOS CAMINAR TRANQUILAS DE NOCHE Y DE DÍA

⭐ NUESTRA COMPLICIDAD, LA MEJOR ESTRATEGIA: FEMINISMO INTERNACIONALISTA

⭐ NINGUNA AGRESIÓN SIN RESPUESTA

⭐ FUERA LA VIOLENCIA MACHISTA DE NUESTROS CUERPOS Y NUESTRAS VIDAS

Manifestamos nuestro apoyo a las convocatorias de movilizaciones feministas a nivel internacional en torno al 25 de noviembre de 2020 del que se hacen eco en http://www.feministas.org/movilizaciones-2020-25noviembre.html y en otros medios

Subscribimos el manifiesto publicado por la Coordinadora de ONGD del Estado Español, bajo el lema “nos queremos diversas, libres, rebeldes, seguras y vivas para asegurar nuestros derechos y transformar la realidad”, y exigimos medidas concretas que pongan fin a esta grave violación de los derechos humanos: https://coordinadoraongd.org/2020/11/manifiesto-dia-internacional-de-eliminacion-de-las-violencias-contras-las-mujeres/

Damos difusión al video publicado por la Red EU-LAT, donde se ponen de relieve las violencias contra las mujeres, el feminicidio y la criminalización de las defensoras como problema global en Europa y América Latina, y se alienta a que su erradicación sea incluida como prioridad dentro de la cooperación bilateral y regional, las relaciones económicas y el diálogo político. Así mismo, insta a la Unión Europea y a sus Estados miembros a reforzar su compromiso con los derechos de las mujeres y con la lucha contra la violencia de género en el marco de la crisis sanitaria, combatiendo el impacto diferenciado de la crisis por la Covid-19: https://www.youtube.com/watch?v=Pwnyq1Ai35E

Chamada á solidariedade pobo a pobo ante a catástrofe climática en Centroamérica
Xustiza climática!

Este ano 2020 non soamente pasará á historia pola pandemia do COVID-19. Ademais, nestes momentos xa bateu o récord de furacáns no Océano Atlántico e Caribe. Unha vez esgotado o alfabeto latino seguimos avanzando na oitava letra do alfabeto grego, sumando un total de 29, e aínda non rematamos o ano.

Non nos cansaremos de repetir que a emerxencia climática non é un fenómeno do futuro, senón que millóns de persoas sofren xa as súas consecuencias de forma dramática, como está a suceder agora en Centroamérica coa devastación do furacán número 28: o  Eta.

Será porque a opinión publicada quedou  absorta coas eleccións nos EE. UU., será porque hai rexións do globo  mediáticamente  desotables e unha delas é Centroamérica, dános a impresión de que o mundo non se decatou da enorme magnitude da catástrofe humanitaria que supuxo nestes días o paso deste furacán pola rexión, soamente comparable ao impacto do  Mitch, que a arrasou Centroamérica en 1998.

A emerxencia climática acentúa a frecuencia e a violencia dos fenómenos como as longas épocas de seca, que sufría ata hai pouco Centroamérica, á que seguen furacáns como o  Eta. Os furacáns, á súa vez atopan territorios e poboacións extremadamente vulnerables, debido á gran deforestación pola talla de áreas  boscosas e selváticas, o avance dos  monocultivos, a erosión dos chans e o  acaparamiento de ríos por parte das grandes empresas, que provocan a erosión e saturación dos chans e en consecuencia derrubes como os que nestes días prodúcense en diferentes puntos, enterrando gran cantidade de vivendas, comunidades, infraestruturas e cultivos.

Pero aínda hai outro factor grave de vulnerabilidade: os estados errados,  cooptados pola corrupción institucionalizada, a ausencia de políticas e servizos públicos.

Segundo análises moi preliminares fálase de máis de 3.000.000 de persoas afectadas nas súas vivendas e formas de vida. En canto ao número de persoas falecidas, ninguén se atreve a aventurar aínda unha aproximación, dado que as fontes gobernamentais seguen a gardar silencio. Hai centenares de comunidades ás que aínda non se puido chegar.

Entrepobos non é unha organización especializada en axuda de emerxencia e non adoitamos facer este tipo de convocatorias, pero, ante os chamados que nos chegan de organizacións sociais e populares aliadas, e ante a plena confianza de que o noso apoio chegará directamente para os obxectivos e para as comunidades que o requiren, convocámosvos a un xesto solidario nun dobre sentido:

– A difundir a gravidade da situación climática, causada pola suma de vulnerabilidades en Centroamérica, para lograr que os medios de comunicación e as institucións fáganse cargo da mesma e respondan coa axilidade e os medios que se requiren. O baixo ton da información mediática é un factor máis que desincentiva esta necesaria reacción. Especialmente, dirixímonos a sumar forzas neste sentido ás organizacións de cooperación e ás coordinadoras, a concertar accións e facer a urxente incidencia cara ás institucións públicas para unha axuda humanitaria de calidade, que non alimente os circuítos da corrupción política e económica.

– A que as persoas e entidades que teñan capacidade de facelo, contribúan con doazóns a alimentar a cadea de solidariedade “pobo a pobo”, coas comunidades campesiñas, indíxenas, urbanas, grupos de mulleres, etc., a través das organizacións populares e os movementos sociais de Guatemala e Honduras. Porque neste contexto é máis certa que nunca a afirmación de que “só o pobo salva ao pobo”. Para iso poñemos á vosa disposición a conta:

Triodos  Bank ES05 1491 0001 21 3000079938

Guatemala é un país con 17 millóns de habitantes, dos cales máis do 50% viven en situación de pobreza, porcentaxe que supera o 80% no caso da poboación indíxena. A unha situación de extrema exclusión e violencia estrutural contra as comunidades campesiñas indíxenas, sumidas nunha situación sen precedentes debido aos efectos da pandemia, súmanse agora os efectos do furacán  Eta, que deixou  incuantificables danos e perdas (humanas e materiais) en toda a rexión norte do país.

As comunidades reportan que as perdas son totais (vivendas, roupa, utensilios de primeira necesidade, gañado, a produción tanto almacenada como recentemente sementada, etc.), o que deixa á poboación nunha situación de extrema vulnerabilidade. Grandes áreas atópanse sen subministración de auga potable e electricidade. Un gran número de familias e comunidades tiveron que abandoar os seus fogares e están temporalmente recolocadas en albergues provisionais totalmente precarios e noutros casos sen posibilidade de refuxio. Outras comunidades seguen illadas, sen posibilidade de acceso terrestre e sen subministración de servizos básicos, situación que nos preocupa gravemente.

Ante un estado totalmente ausente e un sistema de saúde precario e  desabastecido incapaz de atender á poboación, a solidariedade dos pobos e a organización comunitaria é fundamental. Desde  Entrepobos hai anos que vimos acompañando o traballo das organizacións amigas, como o Colectivo  MadreSelva ou o Comité de Unidad Campesina. Ambas teñen unha ampla traxectoria de traballo comunitario apoiando ás comunidades indíxenas e campesiñas na defensa dos seus dereitos, do territorio e o coidado dos bens naturais. En conxunto, hai anos traballamos coas comunidades de Alta  Verapaz, hoxe as principais afectadas polos efectos do furacán. Ambas organizacións fan un chamado á solidariedade para poder acompañar ás comunidades e contribuír para dotar ás familias de atención de emerxencia de primeira necesidade priorizando o apoio para recolocar ás familias en albergues e/ou espazos seguros, adquisición de alimentos, medicinas, kits de hixiene, alimentación e roupa. Solicítase apoio para atender concretamente ás comunidades do Valle do  Polochic e de  Cahabón no departamento de Alta  Verapaz, nas que centos de compañeiros, compañeiras, xa gravemente afectadas polos desaloxos ilegais, a  criminalización e as agresións por parte das grandes empresas, o estado e os sectores militares, perderon non só os seus fogares senón tamén os seus medios de vida.

Honduras, un país con aproximadamente 11 millóns de habitantes, onde máis do 60% da súa poboación está baixo a liña de pobreza. Durante o ano 1998 calcúlase que houberon perto de 9 mil mortes a causa do furacán  Mitch, deixando ao país en extrema vulnerabilidade. 22 anos despois e con consecuencias visibles polos efectos do cambio climático en Honduras, a chegada do furacán  Eta, posteriormente convertido en tormenta tropical está a provocar danos  incuantificables, sendo a zona norte do país a máis afectada por ese fenómeno natural que xa reporta centos de persoas desaparecidas, perda de vidas humanas e miles de familias que perderon as súas casas e bens persoais e moitas comunidades e cidades enteiras están incomunicadas pola destrución de pontes e estradas.  Sumado a todo ese panorama desolador, está a situación de emerxencia pola COVID-19, o que agrava aínda máis a situación do país, debido aos múltiples contactos entre persoas, as dificultades loxísticas nos centros de provisión e refuxios para as vítimas, así como o colapso dos hospitais e centros de saúde, a falta de insumos e bens de primeira necesidade, así como insumos de bioseguridade. Ademais, os efectos posteriores aínda son  incuantificables: perda de sementas, negocios e medios de subsistencia de comunidades enteiras.

Ante todo este panorama, o Consello Cívico de Organizacións Populares e Indíxenas de Honduras (COPINH), a Organización Fraternal Negra  Hondureña (OFRANEH) e o Movemento Amplo pola Dignidade e a Xustiza (MADJ) úrxennos a convocar a solidariedade e a asistencia internacional para o pobo  hondureño, para achegar recursos e que estes cheguen directamente ás persoas afectadas pola tormenta.

O  COPINH é unha organización social e política, de carácter indíxena, sen fins de lucro,  pluralista, ampla, solidaria e unitaria da zona sur-occidental de Honduras con incidencia nacional. É unha instancia que facilita a reivindicación e recoñecemento dos dereitos políticos, sociais, culturais e económicos, impulsando a mellora das condicións de vida dos pobos e comunidades indíxenas  lencas e de Honduras.

OFRANEH é unha organización  garífuna (poboación  afrodescendiente) de base comunitaria con máis de 40 anos de traballo e con recoñecido prestixio nacional e internacional e altos niveis de transparencia no manexo de fondos.

O  MADJ é un movemento social e político comprometido na loita por construír e desenvolver, en Honduras, unha proposta popular en contra da corrupción e o mal manexo dos bens públicos e a favor dunha sociedade que creza dende a transparencia, a dignidade e o respecto aos dereitos humanos e ao ambiente

Os fondos serán utilizados para labores de rescate, compra e doazón de alimentos, roupa e produtos de primeira necesidade, así como medicamentos e insumos de bioseguridade.